Ελλάδα και BRICS

Την Πέμπτη που μας πέρασε, στο Πανεπιστήμιο Πειραιά είχαμε μία εκδήλωση σχετικά με τα κράτη BRICS. Μία εκδήλωση την οποία διοργάνωσε το “εργαστήρι μελετών κρατών BRICS”, που αποτελεί μία νέα σχετικά “επιστημονική ομάδα”, που πρόσφατα μετεξελίχθηκε σε Μεταπτυχιακό τμήμα του ΠΑΠΕΙ.

 

Επρόκειτο όμως για μία εκδήλωση της οποίας το ενδιαφέρον...

σίγουρα δεν περιοριζόταν στο επιστημονικό μόνον πεδίο, αλλά είχε και πολιτικές προεκτάσεις. Και αυτό, διότι ο “διευθυντής” του συγκεκριμένου εργαστηρίου, ήταν ο ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς. Και όχι απλά διηύθυνε το εργαστήρι, αλλά ήταν και ο εμπνευστής του, όπως επανειλημμένα επιβεβαίωσαν οι συμμετέχοντες στην ημερίδα. Δύο - τρείς φορές μάλιστα ειπώθηκε ότι η συγκεκριμένη μονάδα ήταν... εμμονή του Ν. Κοτζιά. Και μάλιστα ήταν προγραμματισμένο να συμμετέχει στην ημερίδα, παρόλο που μέχρι το μεσημέρι δεν είχε εμφανιστεί λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων.

Ο ΥΠΕΞ εμβάθυνε στις σχέσεις Ελλάδας – BRICS

Την εισαγωγή στην ημερίδα έκανε ο Ν. Γεωργόπουλος, πρύτανης του ΠΑΠΕΙ ο οποίος αφού τόνισε την ακαδημαϊκή σημασία της συγκεκριμένης ημερίδας και των προσπαθειών προς αυτή την κατεύθυνση του ΠΑΠΕΙ, ευχαρίστησε δημοσίως τον Ν. Κοτζιά. Για να λάβει μετά την σκυτάλη ο γνωστός Παναγιώτης Ήφαιστον, πρόεδρος του τμήματος Ευρωπαϊκών και Διεθνών σπουδών και πολυγραφότατος ακαδημαϊκός.

Ξεκίνησε, παρατηρώντας ότι δεν φορά γραβάτα, προσαρμοζόμενος στις “νέες καταστάσεις” και συνέχισε αναφερόμενος στην μελέτη των BRICS ως πρωτοβουλία του Ν. Κοτζιά. Μία επιστημονική αποστολή, όπως τόνισε, που πρέπει να μελετήσει τις αναδυόμενες δυνάμεις, τις πολιτικές στρατηγικές τους σε ένα μεταποικιακό πλαίσιο, μετά την απεμπλοκή τους από τον ψυχρό πόλεμο,  και τόνισε ως σημαντικότατη διάσταση τα πυρηνικά όπλα.

Ενώ ανέφερε, ότι σύμφωνα με τις τελευταίες μελέτες η Κίνα έχει ήδη υποσκελίσει τις ΗΠΑ ως η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Και φυσικά αναφέρθηκε στις σχέσεις των κρατών αυτών (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Ν. Αφρική) με την χώρα μας και την σημασία για την ελληνική εξωτερική πολιτική. Επρόκειτο σε γενικές γραμμές για μία παρέμβαση όχι ξεκάθαρα επιστημονική, αλλά που τόνιζε την σημασία των κρατών αυτών σε πολιτικό επίπεδο για την χώρα μας.

Ελλάδα και BRICS

Το πρώτο μέρος ξεκίνησε με ένα θέμα το οποίο αφορούσε τις οικονομικές και ενεργειακές σχέσεις μεταξύ Ελλάδος και BRICS, τις δυνητικές τους σχέσεις αλλά και τις τάσεις που διαμορφώνονται. Σε αυτή παρουσιάστηκαν πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία, ξεκινώντας με μία σύγκριση της οικονομίας Ελλάδος και Ρωσίας.

Σε αυτήν παρουσιάστηκαν οι δύο αντίθετοι δρόμοι Ελλάδος και Ρωσίας τα τελευταία χρόνια. Από το 2001 και μετά, όταν η Ελλάδα είχε το 42,3% του ΑΕΠ της Ρωσίας φτάσαμε στο 2014 να έχει το 11,5%. Το δημόσιο χρέος για την χώρα μας πήγε από το 127% στο 168%, ενώ της Ρωσίας από 49% σε 9,4%. Το κατά κεφαλήν εισόδημα για την Ελλάδα από 13.586Ε το 2001 πήγε το 2013 στο 21.910, ενώ της Ρωσίας από 2101 σε 14.612. Και η φτώχεια στην Ελλάδα έφτασε στο 35% ενώ στην Ρωσία έχει μειωθεί δραματικά. Η πολιτική βαρύτητα αυτών των δρόμων δόθηκε σε μεγάλο βαθμό στην ένταξη της Ελλάδας στην ΕΕ (από το 1981), την απώλεια κάθε ανεξαρτησίας στην χάραξη οικονομικής πολιτικής, ενώ τέθηκε και το ερώτημα εάν η χώρα μας μπορεί αναπτύσσοντας τις σχέσεις της με την Ρωσία να αναστρέψει αυτή την κατάσταση.

Ως κύρια σημεία των μακροοικονομικών καταστάσεων τέθηκαν τα εξής:

α) Η επίτευξη πολιτικής σταθερότητας στην Ρωσία με την εκλογή ως προέδρου του Πούτιν, το 2000 (συνέβαλε στην μακροοικονομική σταθερότητα)
β) Η ένταξη της  Ελλάδος στη ΟΝΕ
γ) Η ένταξη της Ρωσίας στην διεθνή οικονομία
δ) Η οικονομική κρίση (που επηρέασε την Ρωσία μόνον το 2008)
ε) Η ένταξη της Ελλάδος στον μηχανισμό της Τρόικα

Ελλειμματικό ισοζύγιο για την Ελλάδα

Η Ρωσία αποτελεί για την Ελλάδα μικρής σημασίας εξαγωγικό προορισμό (σε αντίθεση με Ευρωπαϊκές χώρες) ενώ οι εισαγωγές στην Ελλάδα από Ρωσία έχουν αυξητική τάση (2012-2013)(κυρίως ενέργεια).

Ενώ επίσης τονίσθηκε και η αύξηση ρωσικών επενδύσεων στην Ελλάδα μέχρι το 2010. Ενώ τα επόμενα χρόνια παρατηρήθηκε μείωση αυτών. Ως σημαντικός παράγοντας όμως τέθηκε και η σχέση αλληλεξάρτησης Γερμανίας – Ρωσίας σε οικονομικό επίπεδο. Για όσους θεωρούν ότι η Ρωσία έτσι εύκολα θα χαλάσει τις σχέσεις της με την Γερμανία, για χάρη της Ελλάδος, θα πρέπει να παραθέσουμε τα στοιχεία που παρουσιάσθηκαν στην ημερίδα και από τα οποία προέκυπτε ότι η Γερμανία, είναι ο μεγαλύτερος επενδυτής στην Ρωσία. Κάτι που δημιουργεί μία σχέση αλληλεξάρτησης μεταξύ Ρωσίας – Γερμανίας.

Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε και στον τουρισμό, ο οποίος γνώρισε μεγάλη αύξηση και διαμορφώθηκε από 133.100  τουρίστες (2001) σε 1.352.901 (2013) από Ρωσία σε Ελλάδα. Πρόκειται ουσιαστικά για το μόνο ενθαρρυντικό στοιχείο των ελληνο-ρωσικών οικονομικών σχέσεων, καθώς από το 2000 και μετά η Ελλάδα έχει εμπορικό έλλειμμα έναντι της Ρωσίας, λόγω αυξημένων εισαγωγών ενέργειας.

Ενεργειακή εξάρτηση Ελλάδας από Ρωσία

Δεν πρόκειται για αλληλεξάρτηση αλλά για προφανή εξάρτηση της Ελλάδος από την Ρωσία. Όπως τονίσθηκε, είναι αδύνατον αυτή η σχέση να ανατραπεί βραχυπρόθεσμα. Αλλά ακόμη και εάν γίνει αυτό, οι μοναδικές εναλλακτικές επιλογές της Ελλάδας για ενέργεια είναι δύο χώρες που μόνον... καλές σχέσεις δεν έχουν με την Ελλάδα. Ποιες είναι; Η Αλγερία και η... Τουρκία! Ενεργειακά η Ελλάδα εξαρτάται κατά 70% από εισαγωγές (εκ των οποίων το 90% είναι πετρελαίου). Συμπερασματικά η Ελλάδα εξαρτάται από την Ρωσία.

Από την άλλη, η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει το φάσμα μίας ενεργειακές κρίσης. Γιατί; Η Ελλάδα έχει ακριβή τιμή Φ.Α. Λόγω τόσο της χαμηλής κατανάλωσης, όσο και λόγω του ότι είναι μια απομακρυσμένη περιοχή. Δεν είναι όμως ευάλωτη, επειδή μπορεί να χρησιμοποιεί πολλές πηγές ενέργειας.

Συμπερασματικά θα έλεγε κανείς ότι η Ρωσία είναι μία ραγδαία αναπτυσσόμενη οικονομία που αντιμετωπίζει προκλήσεις, σε αντίθεση με την Ελλάδα που βιώνει μία συνεχή υποβάθμιση.

Το πολιτικό συμπέρασμα

Από τον τρόπο με τον οποίο προσέγγιζαν το θέμα οι συμμετέχοντες στην ημερίδα, καταλαβαίνει κανείς ότι στο ΠΑΠΕΙ, με προεξέχοντα τον Ν. Κοτζιά, υπάρχει μία σαφής “αποδοκιμασία” των μέχρι τώρα επιλογών της χώρας μας. Και τονίζεται η ανάγκη χτισίματος πολυδιάστατων σχέσεων με τις χώρες BRICS, οι οποίες σε πολλούς τομείς (στους οποίους θα αναφερθούμε στο δεύτερο μέρος του άρθρου), μπορούν να βοηθήσουν την χώρα μας περισσότερο από ό,τι η μανία της Γερμανίας για οικονομική λιτότητα. Εάν οι προσωπικές λοιπόν αναζητήσεις του Ν. Κοτζιά σε επιστημονικό επίπεδο, μεταφερθούν έστω και κατά τί στον ρόλο του ως ΥΠΕΞ, αυτό θα μετατραπεί σε επίσημη πολιτική της χώρας. Κάτι, που μένει να δούμε.

Δημήτρης Παπαγεωργίου

www.elora.gr