Αλεξανδρούπολη: Ο φάρος του Βορρά

Ολόφρεσκα ψάρια, ούζα μπροστά στη θάλασσα, βόλτα στο αεράκι του Θρακικού. Η πρωτεύουσα του Εβρου, η… μάνα του λόχου, υποδέχεται και κακομαθαίνει τους πάντες απ’ το πόστο της, στο ανατολικότερο σύνορο της Ελλάδας...

Το λιμανάκι Μαΐστρου, λίγο έξω απ’ την πόλη

 

Μετράς χιλιόμετρα. Από την ώρα που είδες την πρώτη πινακίδα προς Τουρκία, αρχίζεις να ψάχνεις το φως του. Μια αναλαμπή. Ενα κάτι. Σημάδι πως φτάνεις. 24 ναυτικά μίλια φωτοβολία έχει. Γύρω στα 44 χλμ. βγαίνει, μα εσύ φαντάζεσαι τη δέσμη του να περιστρέφεται πάνω από όλο τον Εβρο. Να φωτίζει για λίγο τον ανατολικότερο νομό της Ελλάδας κι ύστερα πάλι να σβήνει. Να τυφλώνει για μια στιγμή Εβρίτες, φαντάρους, φοιτητές, χριστιανούς και μουσουλμάνους, Εβραίους κι Αρμένιους, Πομάκους.

Να πέφτει ανακριτικά πάνω στο ποτάμι – σύνορο, να ακινητοποιεί τα πουλιά και τους λαθρομετανάστες, να κάνει σκιά στα θαλασσοφαγωμένα πρόσωπα των ψαράδων. Φαντάζεσαι να φτάνει η αναλαμπή του κάθε 15 δευτερόλεπτα ως το βυζαντινό κάστρο του Διδυμότειχου, να φωταγωγεί τον κάμπο της Ορεστιάδας, να αγγίζει την Αδριανούπολη και τις χαμένες πατρίδες της Ανατολικής Θράκης. Να τρυπώνει στα σεντούκια και να ρίχνει φως στα σουφλιώτικα μεταξωτά, στα διαβατήρια και τις πράσινες κάρτες στα τέσσερα τελωνεία, να διαπερνά τα σκέπαστρα και να πέφτει πάνω στα ρωμαϊκά ψηφιδωτά της Πλωτινόπολης ή τις άμαξες της Δοξιπάρας.

Ενθύμιο Αλεξανδρουπόλεως από το Εθνολογικό Μουσείο

 

Δεν το κάνει. Την πόλη φωτίζει και το θρακικό πέλαγος κι είναι αρκετό. Περιστρέφεται πάνω από τα κεφάλια των Αλεξανδρουπολιτών κάθε νύχτα εδώ και 133 χρόνια. Τους θυμίζει πως όλα άρχισαν όταν φτιάχτηκε το λιμάνι κι ο σιδηρόδρομος (1870) για τη γραμμή Βιέννη – Κωνσταντινούπολη, ότι όταν οι Ρώσοι κατέλαβαν την πόλη της χάρισαν το άψογο ρυμοτομικό της σχέδιο κι ότι το Δεδέαγατς έγινε σταδιακά από ψαροχώρι, εμπορικό κέντρο της Θράκης με τους φραγκολεβαντίνους να σκορπούν αίγλη και χρήμα.

Προσφυγιά, βουλγαρική κατοχή και ξανά προσφυγιά και ξανά βουλγαρική κατοχή. Γι’ αυτά κουβέντα δεν ξεστομίζει. Οι πληγές είναι φρέσκες ακόμη. 93 χρόνια απ’ την απελευθέρωση. Κάθε νύχτα, όλη νύχτα, το ίδιο τροπάρι. Ωσπου να χαράξει και να σωπάσει. Η Αλεξανδρούπολη να ξυπνήσει και πρώτη να καλημερίσει τον ήλιο ως η ανατολικότερη πόλη της Ελλάδας. Αυτή υποδέχεται και ξεπροβοδίζει ανθρώπους από και προς την Ανατολή. Με αεροπλάνα και βαπόρια, με τρένα και λεωφορεία ενώνεται με όλη την Ελλάδα. Ανακατεύει στον ταβά γλώσσες και θρησκείες, συνήθειες κι έθιμα, μνήμες. Ετσι πρέπει. Τέρμα Ελλάδα. Τέρμα Ευρώπη.

Μάνα του λόχου!
 
Πρωτεύουσα του… φανταρονομού της Ελλάδας. Πρωτεύουσα της Γκατζολίας κι όμως τόσο αλέγκρα. Πώς το καταφέρνει; Πώς γίνεται όση ένταση κουβαλά η συνοριακή γραμμή τόση αλαφράδα να ‘χει ετούτη; Ισως να είναι το Θρακικό, η θαλασσινή αύρα που την ενεργοποιεί, αλλά αλήθεια τι σημασία έχει; Αυτό που μετρά είναι που η Αλεξανδρούπολη συνεχώς εξελίσσεται, και παρά τη γεωγραφική της θέση (300 χλμ. από Θεσσαλονίκη, 800 από Αθήνα) βρίσκει τρόπους να ακουστεί σ’ όλη τη χώρα.

Οι πύργοι του Πόταμου

Τα καλοκαίρια δίνει τα ρέστα της, θα στο πουν όλοι. Κολυμπά σε παραλίες με κρυστάλλινα νερά στην 25χλμ. ακτογραμμή της: ακτή του ΕΟΤ, Κόκκινα Βράχια, Δελφίνι, Μάκρη, Αγία Παρασκευή, Σκορπιός. Πίνει κοκτέιλ στα διάσημα μπιτς μπαρ, πίνει ούζα παρέα με Ελληνες και Τούρκους εκδρομείς που ολοένα αυξάνονται, κάνει σκέιτ κάτω απ’ τον φάρο και ιστιοπλοΐα στο βόρειο Αιγαίο. Παίζει θέατρο, παίζει και στους δρόμους παρέα με τα κατσιβελάκια της Αβαντος. Απολαμβάνει καθημερινά τα πιο φρέσκα θαλασσινά και ολοζώντανα ψάρια -250 οικογένειες αριθμεί ο αλιευτικός της στόλος!- κι όταν μπουχτίσει τρέχει στις φημισμένες λαδόκολλες της Κουντουριώτου ή για τζιγεροσαρμάδες στα μαγειριά.

Τον χειμώνα μαζεύεται στην πόλη. Συσπειρώνεται στα μπαράκια της Λεωφόρου Δημοκρατίας. Κλείνεται στις αποθήκες και γράφει μουσική. Τρυπώνει μες στο Εθνολογικό μουσείο, παρακολουθεί όλα τα ντοκιμαντέρ και τις εκδόσεις, εξοικειώνεται με τον λαϊκό πολιτισμό της Θράκης, συμμετέχει σε όλες τις αξιοθαύμαστες δράσεις και τα εκπαιδευτικά προγράμματα, κουβεντιάζει για ώρες με την κυρία Αγγέλα Γιαννακίδου και φεύγει από κει μέσα πιο πλούσια και έτοιμη για δράση.

Μαθαίνει να αγιογραφεί με τα πιτσιρίκια στο πανέμορφο εκκλησιαστικό μουσείο. Θαυμάζει με τις ώρες όλα τα έργα της υπέροχα στημένης έκθεσης των 8 αιθουσών με τις φορητές εικόνες, συγκρίνει την ανατολική ορθόδοξη με τη δυτική εκκλησιαστική τέχνη και κοντοστέκεται λίγο παραπάνω στην αίθουσα με τα «κομμάτια» της Αγίας Κυριακής της Αίνου.

Με οδηγό την ιστορία
 
Ακολουθείς την ιστορία της κατά πόδας. Εντός και εκτός. Κάθε λέξη που σου σφυρίζει κάπου καλά θα σε βγάλει. Βόρεια, στους πύργους του Πόταμου και στα εγκαταλελειμμένα βαγόνια του σιδηροδρομικού του σταθμού. Στο σπηλαιώδες εκκλησάκι των Αγίων Θεοδώρων όπου προσκυνάς τους σταλακτίτες και τις τοιχογραφίες του 11ου, 12ου και 13ου αιώνα ή στα κάστρα του Αβαντα που μοιάζουν απόρθητα και είναι. Πιάνεις την παραλιακή και αναζητάς το σπήλαιο του Κύκλωπα στη Μάκρη.

 Η εντυπωσιακή Χάνα στην Τραϊανούπολη

 

Απολαμβάνεις την υπέροχη διαδρομή ως τον αρχαιολογικό χώρο της Ζώνης, της μίας από τις 6 αποικίες της Περαίας της Σαμοθράκης που τελικά έγινε μεγάλο εμπορικό κέντρο τον 5ο και 4ο αι. π.Χ. Μέσα στην ησυχία, πλάι στη θάλασσα, φαντάζεσαι τον σπουδαίο ναό του Απόλλωνα στο… ύψος του, προεκτείνεις νοερά τα τμήματα του πολεοδομικού ιστού μα τελικά σαστίζεις μπρος στους στοιχισμένους ανάποδα αμφορείς· μάλλον προστάτευαν από την υγρασία!

Τα… επιτεύγματα συνεχίζονται στα βορειοανατολικά. Στην Τραϊανούπολη όπου πλάι στα σύγχρονα ιαματικά λουτρά παρατηρείς την Χάνα του 14ου αιώνα και τους κεραμικούς σωλήνες που συνδέονταν με τα λουτρά και λένε ότι λειτουργούσαν ως καλοριφέρ! Ηταν το χάνι όπου διέμεναν ταξιδιώτες και λουόμενοι. Γιατί η ιστορία ετούτων των λουτρών κρατάει από παλιά. Από όταν ιδρύθηκε εδώ, πάνω στην αρχαία Εγνατία οδό, η Τραϊανούπολη από τον ίδιο τον αυτοκράτορα Τραϊανό.

Πολύτιμα άμφια στο Εκκλησιαστικό μουσείο

 

Επόμενη σπουδαία υπογραφή στις Φέρες. Στην Παναγία την Κοσμοσώτειρα. Ετος ίδρυσης: 1152. Αυτοκράτορας Ισαάκιος Κομνηνός ο κτήτορας. Πόσο μικρός μπορεί να νιώσεις καμιά φορά; Οσο και παρακάτω. Οπου κι αν αποφασίσεις να πας. Μικρός κι ασήμαντος πάνω στη γέφυρα των Κήπων που στεφανώνει τον Εβρο κι ενώνει Ελλάδα και Τουρκία. Εχοντας μόλις περάσει το ελληνικό φυλάκιο, βλέποντας στα λίγα μέτρα το τουρκικό, ανάμεσα σε γαλανόλευκη και ημισέληνο. Μικρός κι ασήμαντος και στο δρόμο προς νότο. Πάνω στο ανάχωμα που οδηγεί στο βασίλειο του Εβρου. Η πινέζα στον χάρτη είσαι εσύ!

www.thetravelbook.gr

Κείμενο: Ολγα Χαραμή Φωτογραφίες: Ηρακλής Μήλας