Θυμηθείτε πως το βιβλίο γράφτηκε το 1931 και εκδόθηκε το 1932 από τον Aldous Huxley.
Βρισκόμαστε σε ένα όχι και πολύ μακρινό μέλλον. Ένας τρίτος παγκόσμιος πόλεμος έχει αφήσει μεγάλη καταστροφή πίσω του. Οι άνθρωποι όμως τελικά κατάφεραν να... επιβιώσουν και προσπάθησαν να μάθουν πως να αναγεννηθούν μέσα από μια νέα επιστήμη, η όποια τώρα ελέγχεται από μια παγκόσμια κυβέρνηση.
Ο θεσμός της οικογένειας δεν εφίστατο πλέον. Όλοι πηγαίνουν με όλους . Ο Έρωτας χλευάζεται και θεωρείτο ξεπερασμένο εγωιστικό κίνητρο. Τα παιδιά γεννιούνται σε νοσοκομεία-εργοστάσια με τη μέθοδο του σωλήνα.
Οι πολίτες είναι χωρισμένοι σε 4 κατηγορίες : Α Β Γ και Δ. Οι Άλφα είναι πιο εξελιγμένοι νοητικά και γίνονται δάσκαλοι και διοικητές της πολιτείας. Οι Βήτα είναι έξυπνοι ασχολούνται με την τεχνολογία, οι Γάμα δουλεύουν σε εργοστάσια και οι Δέλτα είναι υπηρέτες. Το σύστημα φαίνεται να δουλεύει ρολόι και βασίζεται στην προσπάθεια να είναι ο καθένας ικανοποιημένος στην θέση του.
Αυτή η προσπάθεια στηρίζετε από ένα είδος χαπιού κάθε πολίτης για να αποφεύγει δυσάρεστες σκέψεις τάσεις μελαγχολίας και εσωτερικής αναζήτησης αυτά είναι συναισθήματα πόνου.
Οι άνθρωποι δεν διαβάζουν πια όλες οι αναζητήσεις που εκφράζουν τα βιβλία θεωρούντο, πλέον ξεπερασμένες και οι άνθρωποι δεν μπορούν να ταυτιστούν με τους ήρωες. Είναι ένας πολιτισμός της εικόνας, με όλη τη σημασία της λέξης, επειδή η εκπαίδευση των πολιτών γίνεται δια βίου μέσα από την προβολή εικόνων και διαφημιστικών σποτ.
Αυτή η προβολή, πέρα από το ότι είναι συνεχόμενη, γίνεται παντού. Στο δρόμο, στο σπίτι, στην εργασία προβάλλονται συνεχώς διαφημιστικά σποτ που χαράζουν και την ηθική της κοινωνίας, όπως «Ολοι ανήκουν σε όλους «Η ερωτική ασυδοσία είναι καθήκον του πολίτη», «Η θλίψη είναι ψευδαίσθηση, η ευτυχία αληθινή», «Αυξήστε την κατανάλωση, διώξτε τη δυσαρέσκεια». «εργάσου, κατανάλωσε, απόλαυσε».
Φαίνεται πως τίποτα δεν μπορεί να ενοχλήσει τη δομή αυτού του συστήματος. 'Ώσπου κάποια μέρα ένα ζευγάρι Άλφα, κατά την περιοδεία του με ένα ελικόπτερο, πέφτει στην περιοχή όπου ζουν οι «άγριοι». Αυτοί είναι οι αντιφρονούντες του συστήματος. Άνθρωποι που θεώρησαν πως είναι πολύ πολύτιμη η ελευθερία τους για να τη χάσουν και να ενσωματωθούν στο παγκόσμιο σύστημα. Γι' αυτό και η παγκόσμια κυβέρνηση τους ανάγκασε να ζουν σε ένα είδος εξορίας δίχως να έχουν πρόσβαση σε κανένα τεχνολογικό μέσο που θα μπορούσε να διευκολύνει την επιβίωση τους.
Το ζεύγος λοιπόν γνωρίζει έναν άγριο, ο οποίος τους σώζει τη ζωή, είναι ευγενικός, και απαγγέλλει Σαίξπηρ. Μαγεύονται από την ευγένεια του χαρακτήρα του (κάτι που δεν περίμεναν από έναν άγριο) και τον παίρνουν μαζί τους στον πολιτισμό για να τον «εξερευνήσουν».
Αρχικά ο ενθουσιασμός του είναι μεγάλος, και είναι φυσιολογικό αυτό για έναν στερημένο άνθρωπο που έρχεται σε επαφή με τα προϊόντα ενός υλιστικού πολιτισμού. Σταδιακά όμως αρχίζει να ανακαλύπτει μια κενότητα που κρύβεται πίσω από όλα αυτά. Αρχίζει να καταλαβαίνει ότι το επίπεδο των ανθρώπων είναι ρηχό και επιφανειακό και η ευτυχία τους στηρίζεται σε ένα εξωτερικό στοιχείο που είναι το συγκεκριμένο ναρκωτικό. Τότε βάζει σαν στόχο να «ξύπνησει» τους κοιμισμένους ανθρώπους. Φυσικά το πλήθος δεν θα τον καταλάβει. Αρχικά θα τράβηξει λίγο το ενδιαφέρον του η διαφορετικότητά του και στη συνέχεια θα τον χλευάσουν και θα τον ειρωνευτούν. Μόνο κάποιες ξύπνιες συνειδήσεις θα αρχίσουν να αμφιβάλλουν ...
Θα ήταν επιπόλαιο να πει κανείς ότι ο δημιουργός της ταινίας έχει
αρνητική άποψη απέναντι στην ύπαρξη μιας ιδανική πολιτείας, έτσι όπως
για παράδειγμα την οραματίστηκε ο Πλάτωνας. Υπάρχουν βέβαια ομοιότητες,
όπως είναι ο διαχωρισμός των τάξεων, η έλλειψη του θεσμού της
οικογένειας αλλά υπάρχει και μια ιδιαίτερα σημαντική διαφορά. Ο Πλάτωνας βάσισε την ύπαρξη της πολιτείας του στην ηθική ανύψωση του άνθρωπου, στο πνευματικό επίπεδο και όχι στο υλικό. Δεν κατάργησε τον θεσμό της οικογένειας για όλους.
Οι τάξεις των γεωργών και των εμπόρων θα συνέχιζαν να ζουν όπως ο σημερινός άνθρωπος. Μόνο οι δύο ανώτερες τάξεις θα εκπαιδεύονταν για να είναι οι φύλακες και οι άρχοντες της πολιτείας, κι αυτοί δεν θα είχαν κανενός είδους ιδιοκτησία, επειδή δεν θα είχαν την ανάγκη για αυτήν. Η ευτυχία μέσα στην πολιτεία που προτείνει ο Πλάτωνας δεν στηρίζεται σε κάποιο ναρκωτικό, αλλά στο ότι κάθε άτομο θα ήταν στην τάξη που του αρμόζει, για να μπορεί να είναι ευτυχισμένο.
Δεν μπορεί να υπάρξει ευτυχία χωρίς να υπάρχει Ελεύθερη Βούληση. Στην ελευθερία της Βούλησης όμως ενυπάρχει: και η δυνατότητα επιλογής μεταξύ του καλού και του κακού. Ο πόνος υπάρχει για να καταφέρει ο άνθρωπος μέσα από αυτόν να κατακτήσει τη σωστή διάκριση, να μπορεί να επιλέγει το καλό. Αυτή η δυνατότητα δεν υφίσταται σε αυτήν την πολιτεία. Οι άνθρωποι, αποφεύγοντας τον πόνο σε οποιαδήποτε τιμή, αποφεύγουν και την αλήθεια. Υπάρχει και ο χαρακτηριστικός διάλογος μέσα στην ταινία, την ώρα που ο «άγριος» ξεναγείται σε ένα εργοστάσιο παραγωγής μωρών. Φαίνεται να σοκάρεται από αυτό που βλέπει και ο συνοδός του λέει:
- Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγουμε τον πόνο.
- Μα ο πόνος είναι μέσα στη ζωή, έτσι αποφεύγετε τον εαυτό σας.
- Με τον πόνο το σώμα απλά λέει ότι κάτι δεν πάει καλά
- Όχι πάντα, άλλοτε μας διδάσκει.
Σε έναν άλλο διάλογο γίνεται πάλι μια ανάλογη συζήτηση:
- Γιατί δεν διαβάζουν οι άνθρωποι πια;
- Όλοι έχουν το δικαίωμα, αλλά δεν θέλουν, γιατί δεν τους λέει κάτι. Η υψηλή τέχνη καλλιεργεί πάθη, διαμάχες, αστάθειες. Δεν έχουμε πια τέτοια για να ταυτιστούν.
- Ναι αλλά με τι κόστος;
- Με το κόστος της θρησκείας, της τέχνης, της αγάπης και της επιστήμης. Φαινομενικά βέβαια φαίνεται να έχουμε επιστήμη αλλά είναι απλώς τεχνολογία του υπηρετεί την τάξη, όχι επιστήμη.
- Δηλαδή; Θυσιάσατε την αλήθεια;
Οι τάξεις των γεωργών και των εμπόρων θα συνέχιζαν να ζουν όπως ο σημερινός άνθρωπος. Μόνο οι δύο ανώτερες τάξεις θα εκπαιδεύονταν για να είναι οι φύλακες και οι άρχοντες της πολιτείας, κι αυτοί δεν θα είχαν κανενός είδους ιδιοκτησία, επειδή δεν θα είχαν την ανάγκη για αυτήν. Η ευτυχία μέσα στην πολιτεία που προτείνει ο Πλάτωνας δεν στηρίζεται σε κάποιο ναρκωτικό, αλλά στο ότι κάθε άτομο θα ήταν στην τάξη που του αρμόζει, για να μπορεί να είναι ευτυχισμένο.
Δεν μπορεί να υπάρξει ευτυχία χωρίς να υπάρχει Ελεύθερη Βούληση. Στην ελευθερία της Βούλησης όμως ενυπάρχει: και η δυνατότητα επιλογής μεταξύ του καλού και του κακού. Ο πόνος υπάρχει για να καταφέρει ο άνθρωπος μέσα από αυτόν να κατακτήσει τη σωστή διάκριση, να μπορεί να επιλέγει το καλό. Αυτή η δυνατότητα δεν υφίσταται σε αυτήν την πολιτεία. Οι άνθρωποι, αποφεύγοντας τον πόνο σε οποιαδήποτε τιμή, αποφεύγουν και την αλήθεια. Υπάρχει και ο χαρακτηριστικός διάλογος μέσα στην ταινία, την ώρα που ο «άγριος» ξεναγείται σε ένα εργοστάσιο παραγωγής μωρών. Φαίνεται να σοκάρεται από αυτό που βλέπει και ο συνοδός του λέει:
- Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγουμε τον πόνο.
- Μα ο πόνος είναι μέσα στη ζωή, έτσι αποφεύγετε τον εαυτό σας.
- Με τον πόνο το σώμα απλά λέει ότι κάτι δεν πάει καλά
- Όχι πάντα, άλλοτε μας διδάσκει.
Σε έναν άλλο διάλογο γίνεται πάλι μια ανάλογη συζήτηση:
- Γιατί δεν διαβάζουν οι άνθρωποι πια;
- Όλοι έχουν το δικαίωμα, αλλά δεν θέλουν, γιατί δεν τους λέει κάτι. Η υψηλή τέχνη καλλιεργεί πάθη, διαμάχες, αστάθειες. Δεν έχουμε πια τέτοια για να ταυτιστούν.
- Ναι αλλά με τι κόστος;
- Με το κόστος της θρησκείας, της τέχνης, της αγάπης και της επιστήμης. Φαινομενικά βέβαια φαίνεται να έχουμε επιστήμη αλλά είναι απλώς τεχνολογία του υπηρετεί την τάξη, όχι επιστήμη.
- Δηλαδή; Θυσιάσατε την αλήθεια;
- Μιλάγαμε για αλήθεια κι ομορφιά πριν τον πόλεμο κι άλλοι έφτιαχναν νέα καταστροφικά όπλα!
Βλέπουμε ότι όλο το σύστημα δεν στηρίζεται σε μια κατακτημένη επιβεβαιωμένη γνώση για την ευτυχία του άνθρωπου, για το τι είναι δίκαιο και αληθινό, αλλά είναι απλά η άμεση αντίδραση μιας προηγούμενης κατάστασης. Στόχος δηλαδή είναι η αποφυγή του πόνου σε οποιαδήποτε τιμή. Μοιάζει, θα έλεγε κανείς με το ιδεώδες του σύγχρονου άνθρωπου. Τείνει να είναι κι αυτός άνθρωπος της εικόνας. Η τηλεόραση του δημιουργεί τα πρότυπα ζωής, κι επιπλέον αρέσκεται να βλέπει τη ζωή παρά να τη ζει. Έμαθε να εργάζεται για να καταναλώνει και συνδέει πολλές φορές αυτήν την κατάσταση με την έννοια της ευτυχισμένη ζωής.
Προτιμά να αναλύει και να εκφράζει τα πιο κατώτερα του συναισθήματα παρά να μπει σε διαδικασία να αποκαλύψει τα ανώτερα. Προτίμα να υιοθετεί μια μαζική άποψη που του προσφέρεται από τα διάφορα Μ.Μ.Ε., παρά να προσπαθεί να ερευνήσει για να έχει τη δική του άποψη. Άλλωστε, η έρευνα προϋποθέτει κόπο, κάποιες φορές πρέπει να έρθει κανείς αντιμέτωπος με τον ίδιο του τον εαυτό και αυτό είναι μια επίπονη εργασία.
nea-acropoli-athens.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου