ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ-GR: Ο “Άγιος Βαλεντίνος” και οι παγανιστικές ρίζες του

Τετάρτη 17 Φεβρουαρίου 2016

Ο “Άγιος Βαλεντίνος” και οι παγανιστικές ρίζες του

Η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου αρχικά δεν είχε καμία σχέση με τον έρωτα. Αντικατέστησε την παγανιστική γιορτή της γονιμότητας την οποία ο Πάπας θεωρούσε προσβλητική επειδή οι πιστοί έτρεχαν γυμνοί στους δρόμους

Στην Αρχαία Ρώμη, από τη 13η μέχρι και την 15η Φεβρουαρίου, γιόρταζαν τα Λουπερκάλια, μία παγανιστική γιορτή της γονιμότητας...

Τα Λουπερκάλια γιορτάζονταν προς τιμήν του Θεού Λούπερκους, προστάτη των βοσκών και της γονιμότητας. Πολλοί τον συνέκριναν με τον Θεό Πάνα, καθώς και οι εορτασμοί προς τιμήν τους παρουσίαζαν πολλά κοινά στοιχεία.

Γιορταζόταν στην ύπαιθρο, από αγρότες, κτηνοτρόφους και τις κατώτερες κοινωνικές τάξεις. Οι ιερείς θυσίαζαν ζώα, όπως πρόβατα, κατσίκια και σκυλιά, που θεωρούσαν ότι είχαν «έντονη σεξουαλική επιθυμία».

Οι πιστοί έπιναν κρασί το οποίο έρεε άφθονο και όταν άρχιζαν να μεθούν, έβγαζαν τα ρούχα τους, καλύπτονταν με τα δέρματα των ζώων που θυσιάστηκαν και έτρεχαν στους δρόμους. Συνήθως, οι γυναίκες έβγαιναν στους δρόμους γυμνές και γίνονταν ο στόχος των ανδρών, οι οποίοι τις ακουμπούσαν με ραβδιά, που τις ευλογούσαν. Έλεγαν πως αν ακουμπούσαν μία έγκυο θα είχε εύκολη γέννα, ενώ αν ακουμπούσαν μία άτεκνη, θα αποκτούσε παιδί. Οι ανώτερες κοινωνικές τάξεις έβλεπαν υποτιμητικά τη γιορτή και το έξαλλο γλέντι στους δρόμους.

Ο Πάπας Γελάσιος Α’ απαγόρευσε να γιορτάζονται τα Λουπερκάλια και καθιέρωσε τον Άγιο Βαλεντίνο.

Ο Βαλεντίνος ήταν χριστιανός παπάς στη Ρώμη, ο οποίος αψηφώντας την απαγόρευση του αυτοκράτορα, αλλά και τους διωγμούς που υφίσταντο την εποχή εκείνη οι χριστιανοί, άρχισε να παντρεύει κρυφά, μαζί με τον Άγιο Μάριο, τα ερωτευμένα ζευγάρια. Η φήμη του εξαπλώθηκε στην αχανή Ρωμαϊκή αυτοκρατορία κι όλοι οι νέοι έσπευδαν στη Ρώμη και στο φίλο των ερωτευμένων, όπως τον αποκαλούσαν, για να παντρευτούν. Ώσπου αναπόφευκτα το έμαθε κι ο αυτοκράτορας Κλαύδιος, που διέταξε να συλληφθεί και να φυλακιστεί ο αντιδραστικός ιερέας. Όταν εκείνος αρνήθηκε να αλλαξοπιστήσει και ν’ απαρνηθεί τις ιδέες και τα πιστεύω του καταδικάστηκε σε θάνατο με λιθοβολισμό και αποκεφαλισμό. Εκτελέστηκε στις 14 Φεβρουαρίου του 270 μ.Χ., την ίδια χρονιά που πέθανε από λοιμό και ο αυτοκράτορας Κλαύδιος. Ο δεύτερος έμεινε στην ιστορία για τους πολέμους του εναντίον των βόρειων, πάντα ανυπότακτων λαών των Γότθων και τους διωγμούς των χριστιανών. Ο χριστιανός ιερέας Βαλεντίνος (ο Άγιος Μάριος πέρασε τελικά στη λήθη) σαν προστάτης του έρωτα και της αγάπης. Μερικές δεκαετίες αργότερα η Καθολική Εκκλησία ανακήρυξε το Βαλεντίνο άγιο -τα λείψανά του φυλάσσονται σήμερα στην Ιταλία και στην Ιρλανδία- και καθιέρωσε τη γιορτή του την ημέρα του θανάτου του, στις 14 Φεβρουαρίου, βρίσκοντας στο πρόσωπό του τον ιδανικό εκφραστή και προστάτη του έρωτα και της αγάπης.

“Όταν και οι ευγενείς διαμαρτυρήθηκαν για την κατάργηση του εορτασμού, τους είπε να κατέβουν αυτοί γυμνοί στους δρόμους, αν ήθελαν να συνεχιστεί η γιορτή. Η προσβολή για έναν αριστοκράτη ήταν τόσο μεγάλη που οι ευγενείς δέχτηκαν αμέσως την απόφαση του Πάπα. Το 496, με εντολή του Γελάσιου, η 14η Φεβρουαρίου ορίστηκε ως η χριστιανική γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου. Ο Γελάσιος δεν ξεκαθάρισε ποιος ήταν ο Άγιος που ήθελε να τιμήσει, αλλά πιστεύεται ότι συνδύασε τον βίο τριών ανδρών. Ο πρώτος Βαλεντίνος αποκεφαλίστηκε από τον αυτοκράτορα Κλαύδιο επειδή πάντρευε κρυφά Χριστιανούς, ενώ οι άλλοι δύο ήταν Χριστιανοί που μαρτύρησαν, επειδή αρνήθηκαν να αλλαξοπιστήσουν. Στα Λουπερκάλια οι άνθρωποι γιόρταζαν, τρέχοντας στους δρόμους Η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου το 496 δεν είχε καμία σχέση με τον έρωτα. Η σύνδεση με την αγάπη προέκυψε πολύ αργότερα, τον 14ο αιώνα, όταν ο άγγλος συγγραφέας, Τζέφρι Τσόσερ, έγραψε σε ένα ποίημά του: «Γιατί αυτή ήταν η ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, όταν κάθε πουλί που μπορεί να φανταστεί ο άνθρωπος έρχεται σε αυτό το μέρος για να βρει το ταίρι του».

Την ίδια χρονική περίοδο και άλλοι δημοφιλείς συγγραφείς της Αγγλίας και της Ισπανίας αναφέρθηκαν στην γιορτή του Αγία Βαλεντίνου ως μέρα της αγάπης. Το 1477 η Μάρτζορι Μπρους ήταν η πρώτη που αποκάλεσε τον αγαπημένο της, «Βαλεντίνο». Αναφερόταν στον σύζυγό της, Σερ Τζον Πάστον, ο οποίος ήταν άγγλος ευγενής.

Η αλληλογραφία του έχει σωθεί σε εξαιρετική κατάσταση και αποτελεί μία από τις σημαντικότερες πηγές για την καθημερινή ζωή των ευγενών του 15ου αιώνα. Ο Άγιος Βαλεντίνος έγινε συνώνυμος του έρωτα τον 18ο αιώνα, όταν οι ερωτευμένοι άρχισαν να ανταλλάσσουν κάρτες την 14η Φεβρουαρίου. Οι κάρτες έγιναν πολύ δημοφιλείς στη Βρετανία και σύντομα επεκτάθηκαν στην Αμερική. Οι δαιμόνιοι Αμερικάνοι επιχειρηματίες αντιλήφθηκαν ότι οι κάρτες θα σημείωναν τεράστιες πωλήσεις κι έτσι άρχισαν να τις παράγουν μαζικά. Έχουν περάσει πολλές δεκαετίες από τότε, αλλά η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου παραμένει μία από τις πιο δημοφιλείς, αλλά και εμπορικές γιορτές του χρόνου.

Ο δικός μας Άγιος Υάκινθος

Στην Ελλάδα ο δυτικός Άγιος Βαλεντίνος μπήκε στη ζωή μας τη δεκαετία του 1980 ως παγκόσμιος προστάτης των ερωτευμένων. Σήμερα είναι πανελληνίως γνωστός και ιδιαίτερα προβαλλόμενος από τα Μ.Μ.Ε. την ημέρα της γιορτής του. Υπάρχει, όμως, κι ένας ορθόδοξος άγιος, λιγότερο γνωστός από το δυτικό συνάδελφό του, που προστατεύει κι αυτός τον έρωτα και την αγάπη.

Ο δικός μας Άγιος Υάκινθος πολύ μικρή σχέση έχει με το δυτικό Άγιο Βαλεντίνο. Θαλαμηπόλος στην αυλή του αυτοκράτορα Τραϊανού μαρτύρησε για την πίστη του, σε νεαρή ηλικία, 20 μόλις χρόνων, δύο αιώνες πριν το Βαλεντίνο, το 98 μ.Χ. Η δική του γιορτή είναι καλοκαιρινή, στις 3 Ιουλίου και ο ναός που χτίστηκε, αφιερωμένος αποκλειστικά σ’ εκείνον, βρίσκεται στα Ανώγεια της Κρήτης, σε κάποια από τις πλαγιές του Ψηλορείτη, φτιαγμένος από πέτρα, κρυφός, γιατί κρυφά είναι και τα αισθήματα.

Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών & πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος, σε μία προσπάθεια να τραβήξει την προσοχή των νέων προς την ορθόδοξη πίστη, πρότεινε στους ερωτευμένους να γιορτάζουν την αγάπη τους την προηγουμένη του Αγίου Βαλεντίνου, δηλαδή στις 13 Φεβρουαρίου, που η ορθόδοξη εκκλησία τιμά τη μνήμη των Αγίων Ακύλα & Πρισκίλλης. Το αγαπημένο αυτό ζευγάρι ήταν σκηνοποιοί και ασπάστηκαν το χριστιανισμό, πιθανότατα όταν κατέφυγαν από τη Ρώμη στην Κόρινθο τον 1ο αιώνα μ.Χ. για ν’ αποφύγουν τους διωγμούς του αυτοκράτορα Κλαύδιου. Εκεί συνάντησαν πρώτη φορά και φιλοξένησαν τον Απόστολο Παύλο, ο οποίος τους μνημονεύει σε τρεις επιτολές του και τον ακολούθησαν στην Έφεσο ως συνοδοί. Η παράδοση αναφέρει ότι ο Ακύλας έγινε Επίσκοπος Ηρακλείας και μαρτύρησε για την πίστη του μαζί με τη σύζυγό του, ενώ κατ’ άλλους ερευνητές κοιμήθηκαν ειρηνικά. Στη μνήμη αυτού του αγαπημένου μέχρι το θάνατο ζευγαριού πρότεινε ο μακαριστός Χριστόδουλος να γιορτάζουν την αγάπη τους οι ερωτευμένοι.